Αγιάσος

Ίσως ένα από τα πιο γραφικά και ωραιότερα χωριά της πατρίδας μας, η Αγιάσος, χτισμένη στους πρόποδες του όρος Όλυμπος στη Λέσβο, μαγνητίζει τον επισκέπτη με τη σπάνια ομορφιά της.Η Αγιάσος είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στις ανατολικές παρειές του όρους Όλυμπος (968 μ.) και έχει υψόμετρο γύρω στα 500 μ. Στην ορεινή – ημιορεινή περιφέρειά της ανήκουν εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης, δάση και απόκρημνες, δύσβατες περιοχές. Η συνολική έκταση της διοικητικής περιφέρειας του Δήμου Αγιάσου είναι 79.900 στρέμματα. Η Αγιάσος δημιουργήθηκε στη θέση όπου έφτιαξε τη σκήτη του ο ιερομόναχος Αγάθων ο Εφέσιος, που ήρθε το 802 μ.Χ. από τα Ιεροσόλυμα φέρνοντας μαζί του το εικόνισμα της Παναγίας «Αγία Σιών» και άλλα ιερά κειμήλια. Εκεί το 1170 μ.Χ. χτίστηκε η πρώτη εκκλησία – μοναστήρι, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε σταδιακά ο οικισμός. Η οικονομία της συγκροτήθηκε γύρω από δύο κύριους άξονες : α) τη γεωργική παραγωγή και β) τη βιοτεχνία.

Αξιοθεατα

• Η εκκλησία της Παναγίας, βασικός πόλος έλξης όλων των επισκεπτών. Είναι τρίκλιτη βασιλική, περιτριγυρισμένη από ψηλούς τοίχους, αφού παλιά ήταν μοναστήρι. Μέσα στον περίβολό της υπάρχουν το παρεκκλήσιο των Αγίων Αποστόλων, δύο Μουσεία (Βυζαντινό και Λαϊκό), χώροι υποδοχής και φιλοξενίας, αποθήκες, ενοικιαζόμενα καταστήματα, το κτιριακό συγκρότημα του παλιού ξενώνα 65 δωματίων, το Πνευματικό Κέντρο, το διώροφο ξενοδοχείο 14 δωματίων και 28 κλινών και το κωδωνοστάσιο.
• Το Λαογραφικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί στο χώρο της αυλής του. Εδώ υπάρχει μια εξομοίωση δωματίου παραδοσιακού Αγιασώτικου σπιτιού. Περιέχει, επίσης, πολύτιμα έργα λαϊκής τέχνης (κεντήματα, υφαντά, ενδυμασίες, παλιά χάλκινα οικιακά σκεύη κλπ), παλιά τιμαλφή από δωρεές πιστών (δακτυλίδια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, κουλαγίνες, καρφίτσες, πόρπες κλπ.), παλιά νομίσματα κ.ά..
• Το Εκκλησιαστικό Μουσείο του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου που λειτουργεί επίσης στον περίβολό του. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μια που εκεί εκτίθενται ο Σταυρός με το Τίμιο Ξύλο, τα ιερά λείψανα των αγίων, ιερά Ευαγγέλια και Σκεύη, παλιές κανδήλες (18ου αιώνα), χρυσό κεντητό επιτραχήλιο (16ου αιώνα), χρυσοκέντητα επιμάνικα, ο κεντητός επιτάφιος της Παναγιάς, κεντητά καλύμματα, ένα παλιό προσκυνητάρι, ένα παλιό βενετσιάνικο έπιπλο κ.ά..
• Ο “Κήπος της Παναγίας”, μια καταπράσινη και ολόδροση περιοχή με το ιστορικό εξοχικό της κέντρο. Εδώ ο επισκέπτης θα βρει ένα θεόρατο αιωνόβιο πλάτανο, στη σκιά του οποίου μπορεί να ξαποστάσει απολαμβάνοντας μια όμορφη θέα του χωριού από κάτω προς τα πάνω. · Τα παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής και του Αγάθωνος του Εφεσίου, όπου κατά την παράδοση έφτιαξε τη σκήτη του ο κομιστής της εικόνας της Παναγίας.
• Ο Ιερός Ναός της Αγίας Τριάδας βρίσκεται στην περιοχή “Καμπούδι” στην πάνω είσοδο του χωριού. Είναι ο δεύτερος μεγάλος ναός της Αγιάσου. Χτίστηκε το 1870 και είναι πιστό αντίγραφο της εκκλησίας της Παναγίας και των άλλων βασιλικών του 18ου αιώνα της Λέσβου. Έχει πολλές αξιόλογες εικόνες, μερικές από τις οποίες χρονολογούνται από τον 17ο αιώνα. Άξιο μνείας είναι το καμπαναριό της εκκλησίας, μικρό και κομψό.
• To κτιριακό συγκρότημα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου «Η Ανάπτυξη», κιβωτός του λαϊκού μας πολιτισμού, που βρίσκεται στην πλατεία του Δημαρχείου (τέως σταθμού λεωφορείων) στην κάτω είσοδο του χωριού. Το Πνευματικό μας Κέντρο ιδρύθηκε το 1894 (εποχή Τουρκοκρατίας στη Λέσβο) και διαθέτει βιβλιοθήκη που φιλοξενεί πάνω από 20.000 τόμους βιβλίων, κινηματοθέατρο 300 θέσεων σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλλη και του ζωγράφου Γ. Τσαρούχη και Λαογραφικό Μουσείο, χτισμένο πάνω στα αρχιτεκτονικά πρότυπα του παραδοσιακού μας οικισμού, που φιλοξενεί Πινακοθήκη Λεσβίων Ζωγράφων και Μουσείο Λαϊκής Τέχνης.
• Η Πλατεία της Αγοράς με το νεοκλασικό καφενείο “Καφενταρία”, που βρίσκεται πάνω από την εκκλησία της Παναγίας. Χώρος εξαιρετικά γραφικός, με πλακόστρωτο και μεταλλικές πέργκολες κατάφορτες από βαθίσκιωτα αναρριχητικά φυτά που γεφυρώνουν τις γύρω παρόδους, ο οποίος από τα πολύ παλιά χρόνια αποτελεί τον αφαλό του χωριού όπου χτυπά η καρδιά της κοινωνικής του ζωής.
• Το γραφικό και πολυτραγουδισμένο Σταυρί, στη θέση όπου διασταυρώνεται ο κεντρικός ανηφορικός δρόμος της κωμόπολης με το γεφύρι που στεφανώνει ένας γερο-πλάτανος. Από κει κατηφορίζει για τον Ασώματο και την Καρήνη η ονομαστή «πατουμένη» (λιθόστρωτο μονοπάτι) που διασχίζει τον ελαιώνα. Στο παρακείμενο καφενεδάκι ξαποσταίνουν οι επισκέπτες απολαμβάνοντας ένα ούζο με εκλεκτά μεζεδάκια.